ایران پس از ۶۰ روز چه اقداماتی انجام خواهد داد؟

در صورتی که خرید نفت و امکان مبادلات مالی برای ایران از سوی کشور‌های باقی مانده در برجام فراهم شود، مطابق وعده رئیس جمهور، ایران دوباره تعهدات خود را به اجرا می‌گذارد. اما در غیر این صورت اقدامات تازه تری هم پیش بینی شده است. به گفته آقای روحانی، کشورمان تصمیم دارد میزان غنی سازی اورانیوم که باید کمتر از ۴ درصد باشد را افزایش دهد. ایران پیش از برجام اورانیوم با خلوص ۲۰ درصد هم برای استفاده از راکتور تحقیقاتی تهران تولید کرده بود، اما پس از توافق هسته ای، تولید آن متوقف شد.

همچنین تهران در صورتی که طی ۶۰ روز آینده از اقدامات شرکای برجام راضی نباشد، دو اقدام جدید دیگر نیز انجام خواهد داد. به جز افزایش سطح (خلوص بالا) غنی سازی اورانیوم، جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده که طراحی مجدد راکتور آب سنگین اراک را هم متوقف می‌کند و به سمت ساخت مجدد آن مطابق آنچه پیش از برجام بود، خواهد رفت. راکتور آب سنگین اراک یکی از جدی‌ترین مسائل و از اختلافات اصلی قدرت‌های جهانی با ایران بود. قدرت‌های جهانی در جریان مذاکرات هسته‌ای اصرار داشتند که این راکتور به طور کامل برچیده شود، اما ایران این درخواست را نپذیرفت و بر اساس توافق برجام قرار شد که راکتور آب سنگین اراک با همکاری مشترک بین المللی بازطراحی شود، به طوری که پلوتونیوم با قابلیت تسلیحاتی در آن تولید نشود.

اما برای آنکه بدانیم اقدام ایران چه اهمیتی دارد، باید به این مسئله پی ببریم که چرخه سوخت هسته‌ای چیست و به چه شکل کار می‌کند، چرا که همه اختلاف‌ها از همین چرخه آغاز می‌شود، این پرسشی است که سعی شده در این گزارش به آن پاسخ داده شود.

چرخه سوخت هسته‌ای چیست؟

مسیر تولید و استفاده از سوخت هسته‌ای در قالب چرخه‌ای با دو انشعاب انجام می‌شود که در نهایت به تولید برق و افزایش غنی سازی با خلوص بالا می‌انجامد.

چرا غرب از غنی سازی اورانیوم با خلوص بالا نگران است؟

یکی از نگرانی‌های بزرگ غرب و امریکا پیش از برجام در باره ایران این بود که تهران در مسیر غنی سازی اروانیوم خلوص آن را به ۹۰ درصد برساند و شرایط را برای ساخت بمب اتم مهیا سازد دغدغه‌ای که کاملا بی اساس بود و ایران هیچوقت چنین قصدی را نداشت.

شرایط رسیدن به غنای بالای اورانیوم چیست؟

در راه رسیدن به این اغنا باید ۴ مرحله را سپری کرد، به طوریکه ابتدا کیک زرد استخراج و تولید می‌شود پس از آن کیک زرد به گاز هگزا فلوراید اورانیوم تبدیل می‌شود و غنی سازی به ۵ درصد می‌رسد، پس از رسیدن به این مرحله می‌توان به با افزایش ظرفیت غنی سازی و رسیدن به خلوص ۲۰ و ۹۰ درصد امکان ساخت بمب اتم را فراهم کرد.

چرا ذخیره اورانیوم غنی‌شده برای ایران یک دستاورد مهم به حساب می‌آید؟

برای غنی کردن اورانیوم، تا خلوص بالای ۵ درصد، اولین چیزی که ایران نیاز دارد، مقدار زیادی اورانیوم غنی‌شده تا خلوص ۳ تا ۴ درصد است. براساس برجام ایران تنها اجازه دارد تا ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده انبار کند.

عبور از این محدودیت و انبار کردن حجم بالاتری اورانیوم غنی شده به معنی توانایی ایران برای تولید اورانیوم با خلوص بالاتر است. البته ایران تاکنون تنها موفق شده اورانیوم را تا ۲۰ درصد غنی‌کند، دلیل آن هم تولید سوخت برای راکتور تحقیقاتی تهران بوده است.

بدین ترتیب با افزایش اورانیوم غنی شده فرصت ایران برای اقدامات وعده داده شده مبنی بر افزایش درصد خلوص اورانیوم غنی شده مهیا می‌شود و تهران می‌تواند در صورت عدم انجام تعهدات طرف‌های برجامی به شرایط قبل بازگردد.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز در این باره گفت: اگر بخواهیم ظرف ۴ روز روند تولید۲۰ درصد را آغاز می‌کنیم، اما اینکه چه تصمیمی در ادامه گرفته شود و این ۲۰ درصد اینجا (نظنز) تولید شود یا در فردو، بستگی به تصمیمات مسئولین ارشد نظام در گام‌های بعدی دارد.

نقش تعداد سانتریفیوژ‌ها در غنی‌سازی اورانیوم چیست؟

تهران اگر بخواهد اورانیوم خود را تا حد بالاتری غنی‌کند، باید بتواند سانتریفیوژ‌های بیشتری به کار بگیرد. قبل از برجام اندکی بیش از ۹ هزار سانتریفیوژ در تاسیسات غنی‌سازی ایران فعال بودند، برجام این تعداد را به ۵ هزار و ۶۰ دستگاه محدود کرد البته تعداد بیشتری سانتریفیوژ وجود داشت که هیچگاه تولید نمی‌کرد که در حال حاضر در یکی از سالن‌های مجتمع نطنز نگهداری می‌شود، اما بر اساس اعلام سازمان انرژی اتمی نسل جدید سانتریفیوژ‌ها که قابلیت چند برابری دارند می‌توانند این کاهش را جبران کنند.

راه رسیدن به پلوتونیوم چگونه است؟

اما در راه رسیدن به پلوتونیوم باید ۸ مرحله سپری شود به طوری که ابتدا کیک زرد استخراج و تولید می‌شود پس از آن کیک زرد به گاز هگزا فلوراید اورانیوم تبدیل می‌شود و غنی سازی به ۵ درصد می‌رسد پس از آن باید میله‌های راکتور را ساخت که به تولید برق می‌انجامد، در مرحله بعدی سوخت استفاده شده را انبار و فراوری می کنند تا در نهایت امکان ساخت بمب پلوتونیومی فراهم شود.

در این میان یکی دیگر از محدودیت‌هایی که برجام برای برنامه هسته‌ای ایران قرار داد، نگه داشتن حجم آب سنگین تولید شده در کارخانه تولید آب سنگین اراک تا زیر سقف ۱۳۰ تن است. آب سنگین تولید شده در این کارخانه، در راکتور آب سنگین اراک استفاده می‌شود. این راکتور با طراحی قبل از برجام، از نظر آمریکا و کشور‌های اروپایی قابلیت تولید بمب پلوتونیومی با فرآوری سوخت‌استفاده شده در نیروگاه‌های هسته‌ای را داشت. البته بعد از برجام تغییراتی در ساختار راکتور اراک ایجاد شده که براساس اطلاعات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در حال حاضر امکان راه اندازی و آغاز فرآوری سوخت را ندارد.

آیا تصمیم ایران به معنی عدم پایبندی به برجام است؟

اگر ایران در دو ماه آینده به تولید اورانیوم غنی شده و آب سنگین ادامه دهد بدون اینکه مازاد آن را به هر نحوی از کشور خارج کند، این اقدام کاهش بخشی از تعهدات برجامی خواهد بود. علیرغم اعلام ایران به پایبند نبودن به میزان ذخایر اورانیوم غنی شده و آب سنگین این احتمال وجود دارد که با توقف تولید، یا کاهش قابل ملاحظه تولید، میزان ذخایر را در عمل به شکل کنترل شده نگه دارد. این کار باعث می‌شود که گزارش مدیرکل آژانس به شورای حکام و شورای امنیت سازمان ملل، انعکاس دهنده نقض توافق برجام از سوی ایران نباشد.

چرا ایران پس از یک سال اقدامات جدی در پیش گرفت؟

سخنگوی سازمان انرژی اتمی به این موضوع اشاره می کند که «ممکن است برخی بگویند باید زودتر این اقدامات را انجام می‌دادیم، اما انجام این اقدامات در شرایط فعلی این حسن را دارد که هیچ کس در سطح داخلی و بین‌المللی نمی‌تواند به ما خرده‌ای بگیرد. ما صبر کردیم و قدم امروز براساس حقوقی است که طبق برجام برای ما وجود دارد. ما معتقدیم حقوق ایران باید در یک کفه ترازو در مقابل کفه دیگر که تعهدات است قرار گیرد.

همانطور که امروز دیدید و مهندسان ما توضیح دادند، صرفاً با یک مقدار تغییرات فنی تولید اورانیوم ۳.۶۷ را چهار برابر کردیم و این امکان وجود دارد که این میزان بیشتر هم بشود. ما در گام‌های بعدی سراغ سانتریفیوژ‌های پیشرفته خواهیم رفت و این نوید را می‌دهیم که نسل جدید از جمله ماشین‌های نسل ۶ را نیز استفاده کنیم».

آیا ایران با افزایش غنی سازی و ذخیره اب سنگنین روغن ریخته را نذر امام زاده کرده؟

کمالوندی درباره این ادعا‌ها تاکید دارد که اقدامات اخیر ایران همان موارد مورد نظر آمریکا بوده او همچنین درمورد اظهارنظر برخی منتقدین مبنی بر این‌که تهران اقداماتی را انجام داده که قبل از آن واشنگتن تحریم کرده بود، می‌گوید «باید گفت که موارد دو چیز جداست؛ امریکا به دنبال این است که با تحریم خرید و فروش، غنی سازی و تولید آب سنگین در ایران را تعطیل کند، ولی ما با این کار خود این اقلام را تولید و انباشت می کنیم که این خلاف سیاست‌های آمریکاست. اروپایی‌ها خوب می‌دانند که این اقدام چه معنایی دارد و به نحو غیرمستقیم اعلام میکنند که شرایط ایران را درک می کنند، هرچند ممکن است در ادبیات آن‌ها تفاوتی باشد».

واکنش اروپا و آمریکا در برابر اقدامات ایران چیست؟

سخنگوی سازمان انرژی اتمی درباره واکنش اروپا و آمریکا به تصمیم ایران می‌گوید «اطلاعاتی که از طرف وزارت خارجه درباره اقدامات اروپا می‌آید مشخص خواهد کرد که گام‌های بعدی چگونه اجرا می شود. مسلم این است که ما داریم تعهداتمان را در چارچوب برجام کاهش میدهیم٬ اما اینکه این قدم‌ها چه خواهد بود، فعلا این را می‌شود گفت که هرچه به سمت جلو می‌رویم اقدامات شدیدتر خواهد بود. آماده ایم به مجرد اینکه که آن‌ها (اروپا) وظایف خود را انجام دادند،  به حالت قبل برگردیم وگرنه گام‌های بعد را دنبال خواهیم کرد. اروپایی‌ها به طور غیرمستقیم می گویند که می‌خواهند به تعهدات خود عمل کنیم، ولی نمی توانیم. امیدواریم اروپا مستقیم یا غیرمستقیم اعلام ضعف نکند. نشانه‌هایی از عقب‌نشینی‌های آمریکا در سیاست‌هایش دیده می‌شود. ملت مقاومت می‌کند و ظرفیت‌های بالقوه ایران نیز بی‌نظیر است و می تواند جزو ۱۰ اقتصاد برتر دنیا باشد، هرچند الان تحت فشار هستیم».

پیام ذخیره سازی آب سنگین و اورانیوم غنی شده چیست و مخاطب آن کیست؟

ذخیره سازی آب سنگین و اورانیوم غنی شده پیام مهمی را به طرف‌های برجامی منعکس می‌کند. در این میان غربی‌ها و آمریکای‌ها به اهمیت به این پیام واقف هستند؛ چرا که برخی براین باورند که در شرایط فعلی دست و پای تهران بسته شده است٬ درحالی‌که این گام تنها شمه‌ای از اقدامات گسترده ای است که تهران می‌تواند انجام دهد٬ چراکه کشورمان اهرم‌ها و ابزار‌های متعددی دارد و قادر خواهد بود در فرصت‌های مناسب از آن بهره ببرد. این اقدام نشان داد که عدم اقدام جمهوری اسلامی  در طول یکسال گذشته ناشی از صبر است نه ضعف ایران، از طرفی به خوبی غیرعقلانی بودن سیاست‌های آمریکا و تهدید‌های بیهوده آن‌ها برای تحقق غنی سازی صفر و تعطیل کردن صنعت پیشرفته تولید آب سنگین را نشان می‌دهد و از همه مهمتر اینکه عزم راسخ جمهوری اسلامی ایران در تحقق اهداف خود را به نمایش می‌گذارد به گونه‌ای که از یک سو صبر استراتژیک و از سوی دیگر عزم راسخ توام با تدبیر خود را با اصرار بر آرمان‌ها و مقاومت در مسیر رسیدن به آن‌ها را سرلوحه کار خود قرار داده است.

انتهای پیام/