صنعت گردشگری پتانسیل فراوانی برای کارآفرینی و اشتغال زایی دارد. شناسایی فرصت یکی از مولفه های  کلیدی فرآیند کارآفرینی و یکی از اصلی ترین عوامل بقا و موفقیت سازمان ها به شمار می رود.

 به گزارش تیتر آزاد، 

مقدمه:

صنعت گردشگری پتانسیل فراوانی برای کارآفرینی و اشتغال زایی دارد. شناسایی فرصت یکی از مولفه های کلیدی فرآیند کارآفرینی و یکی از اصلی ترین عوامل بقا و موفقیت سازمان ها به شمار می رود. گردشگری بعنوان یک صنعت پوینده و اشتغالزا می تواند نقش بسیار مهمی را در جنبه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به ویژه در تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی ایفا نماید. امروزه کشورهای زیادی به پشتوانه رونق حاصل از گردشگری ساختارهای اقتصادی خود را بنیان نهاده اند و به اتکای آن اقتصاد خود را توسعه می دهند.

گردشگری یکی از مهمترین منابع درآمد تعداد زیادی از کشورهای جهان به حساب می آید . گردشگری تأثیر فراوانی در ابعاد اقتصادی ، فرهنگی و سیاسی کشور می گذارد. ایجاد اشتغال، به جریان انداختن سرمایه های اقتصادی، افزایش تقاضای سفر خارجی و به دنبال آن افزایش امنیت در کشور از جمله آثار مثبت گردشگری است. به علاوه گردشگری می تواند بیشترین درآمد را سبب شود، دریافتی های ارزی حاصل از گردشگری بیشتر از صادرات محصولات نفتی، خودرو و تجهیزات ارتباطی است. همچنین گردشگری نقش مهمی در ترغیب سرمایه گذاری در زیرساخت ها، ایجاد درآمد برای دولت و اشتغالزایی مستقیم و غیر مستقیم داشته است .

با توسعه صنعت گردشگری سعی ، درآمد حاصل از جذب توریسم ، جایگزین سایر منابع غیر پایدار درآمدی شود. توسعه گردشگری می تواتد از تک محصولی بودن کشور جلوگیری کرده و کمک بزرگی به ایجاد اشتغال، توسعه اقتصادی و به دنبال آن توسعه پایدار کشور کند. در کل صنعت توریسم، دو هدف عمده می تواند داشته باشد یکی ایجاد فرصت کارآفرینی و تولید درآمد اقتصادی و دیگری اشاعه فرهنگ اسلامی وملی . از آنجایی که عده ای فقط به درآمد اقتصادی می اندیشند، در حالی که خود اشاعه فرهنگ ملی و دینی در بلندمدت درآمدزا نیز خواهد بود (پورمحمدی، 1390).

از سوی دیگر، توسعه پایدار گردشگری به عنوان یک فرصت کارآفرینی هم به دنبال تأمین اهداف زیر است:

1. بهبود کیفیت زندگی جامعه میزبان.

2. ایجاد تعادل منطقه ای در زمینه توسعه، به خصوص اقتصادی.

3. رعایت برابری بین دو نسل و در درون یک نسل.

4. حفظ کیفیت محیط زیست.

5. حفظ یکپارچگی و انسجام فرهنگی و همبستگی بین جوامع.

6. ایجاد تسهیلات و امکانات به گونه ای که دیدارکنندگان بتوانند تجربه های ارزشمندی کسب کنند(معصومی، 1388).

اهداف کلان بخش گردشگری در این نوشتار عبارتست از:

- تبدیل استان به یک مقصد گردشگری در سطح ملی و فراملی

- مدیریت یکپارچه و کارآمد استراتژیک جهت توسعه گردشگری استان

- تدوین بسته ای جامع برای جلب مشارکت جوامع محلی با تکیه بر گردشگران و سرمایه گذاران جهت بهره برداری عقلانی از آن در گردشگری

- گسترش و بهبود و توزیع خدمات، تسهیلات استاندارد گردشگری در استان

- بهره گیری و ارتقای سیمای اجتماعی و فرهنگی استان با تکیه بر گسترش فرهنگ گردشگری ومعرفی پتانسیل ها ومحصولات مختلف استان،ارتقای مهارتهای کارآفرینانه،کسب درآمد و فراهم نمودن بستراشتغال وتوسعه ورونق اقتصادی وآبادانی همه جانبه استان

مطالعات مختلف نشان داده است که یکی از مهمترین اهداف توسعه بخش گردشگری و نهایتاً توسعه اقتصادی، ایجاد اشتغال و مهمترین ساز و کار و ابزار آن، کارآفرینی است. در حقیقت ترویج کارآفرینی در گردشگری باعث کاهش بیکاری در این بخش اقتصادی و افزایش بهره وری افراد و منابع و افزایش درآمد مردم جامعه می گردد. اگرچه نباید گفت که کارآفرینی در گردشگری، تنها راهکار اشتغالزایی و افزایش درآمدهای این بخش است، اما قطعاً می توان گفت که بهترین و بهره ورترین نوع آن است.

رهبر معظم انقلاب در سفر به استان خراسان شمالی می فرمایند:ی کی از اولویت های توسعه استان گردشگری است .معظم له ، اولویت دادن به گردشگری منطقه و برنامه‌ریزی برای بازدید حداقل بخشی از زوار امام هشتم از جاذبه‌های مهم گردشگری استان را برای بهبود اوضاع عمومی خراسان شمالی تاکید می نمایند. در این خصوص، منطقه شمال به ویژه استان گلستان در مسیر مشهد مقدس ، به علت وجود بارگاه ملکوتی امام رضا(ع)، طبیعت سر سبز ، ارتفاعات خوش آب وهوا ، آبشار های زیبا و همجواری با دریای خزر واتصال به کشورهای آسیای میانه از نظر جذب توریست، جزو مناطق گردشگرپذیر کشور می باشد.

بخش توریسم، می تواند سهم ویژه ای در خصوص توسعه استان گلستان به عنوان یک فرصت کارآفرینی وایجاد اشتغال داشته باشد .به همین علت، یک سیاست ملی طولانی مدت برای پایداری عمومی و خصوصی سرمایه گذاری ها در بخش توریسم و نیز ابتکار عمل در راستای توسعه استان گلستان ضروری است.

منابع فرصت – دیدگاه پیتر دراکر

دراکر( 1986 ) را شاید بتوان جزو اولین محققانی دانست که به دسته بندی منابع فرصت پرداخته است. او 7 منبع برای فرصت قائل است. هر چند بین این هفت گروه همپوشانی هایی وجود دارد اما تمام منابع ایجاد فرصت های نوآوری را می توان در حداقل یکی از این هفت گروه مشاهده کرد . این هفت منبع عبارتند از :

1- اتفاقات یا موقعیت های غیرمنتظره

2- عدم تناسب ها (تفاوت و ناسازگاری بین واقعیتها و وضع موجود و وضع مطلوب)

3- نیازهای فرآیند (بهبود فرآیند های موجود از طریق نوآوری).

4- تغییرات در ساختار صنعت یا ساختار بازار.

5- تغییرات جمعیتی

6- تغییر در بینش ها و دیدگاه ها

7- دانش جدید (علمی، فنی، اجتماعی)

از بین این منابع، چهار مورد اول داخل حوزه یک صنعت خاص قرار می گیرند و سه مورد آخر جنبه کاملا کلی دارند و به صنعت یا زمینه خاصی مربوط نیستند.

حال در ادامه با توجه به توضیحات وشاخص های 7 گانه فوق ، صنعت گردشگری استان گلستان را به عنوان یک منبع فرصت کارآفرینانه مورد مطالعه ، بررسی و تبیین قرار می گیرد.

1. رخدادهای بیرون از انتظار ، نامترقبه ها : موفقیت، شکست یا اتفاق نامترقبه خارج از سازمان می تواندعلامت فرصتی منحصر به فرد باشد با توجه به خشکسالی چند سال اخیردر استان گلستان و کاهش تولیدات زراعی ، از سویی موضوع تحریم های دول استکباری وخیل عظیم فارغ التحصیلان دانشگاهی بیکار وجویای شغل وامثالهم از رخدادهای غیر منتظره بوده که در سنوات اخیر محسوس گردیده لذا فرصت گردشگری در استان گلستان به عنوان یک منبع فرصت کارآفرینانه شناخته شده و می تواند رافع مشکلات فوق باشد. در اینجا صنعت گردشگری گلستان منبع فرصتی کارآفرینانه محسوب می گردد.این در حالیست که تا کنون در این استان صرفا به فرصت های کشاورزی و تولیدات امور دامی توجه شده و گردشگری در حد ارائه خدمات جزیی مانند استفاده مسافرین از آب جوش و... خلاصه گردیده است.

2. وضعیت های ناسازگار وناهماهنگی ها: تفاوت میان واقعیت و آنچه که فرض می کنیم باید باشد، یا بین آن چه هست و آن جه باید باشد می تواند فرصت نوآوری بیافریند

در فرصت صنعت گردشگری استان گلستان ناسازگاری هایی مشهود است علی رغم چشم انداز مثبت مدیران به مقوله گردشگری در عمل راهبردهای اتخاذی پیش برنده اعمال نمی شود وبرخی آن را با حفاظت از مجیط زیست ومنابع طبیعی سازگار نمی دانند واستفاده واتراق توریست را در اماکن گردشگری و تفرج گاه ها به زیان محیط زیست تلقی می نمایند از سویی وجود منابع طبیعی ،آبشارها ومناطق زیبا ، اماکن تاریخی و مذهبی می تواند بستری مناسب برای جذب گردشگر تلقی شود که عملا آرمان ها و اقدامات موجود انطباق ندارد لذا در صورت تحقق عملی اهداف آرمانی می توان فرصت گردشگری گلستان را به عنوان یک منبع کارآفرینانه واشتغالزا ودرآمدی تلقی نموده که خود زمینه توسعه و آبادی استان را به همراه خواهد داشت. شناخت ناسازگاری‌هایی که میان وضعیت موجود وخواسته‌ها و انتظارات وجود دارد، به عنوان فرصتی برای نوآوری مطرح است.

3. نیازهای فرآیندی : وقتی که در فرآیندی خاص یک نقطه ضعف وجود دارد، اما افراد به جای حل آن سعی می کنند آن را دور بزنند، برای فرد یا سازمانی که بخواهد این حلقه مفقوده را پر کنند فرصتی وجود دارد.نیازهای فرآیندی و یا ضرورت‌هایی که در جریان کار ایجاد می‌شود نیز زمینه لازم را برای نوآوری ایجاد می‌کند. بسیاری از نوآوری ها برای رفع نیازها و مشکلات و مسائل بشر در فرآیندهای مختلف کاری وی اتفاق می‌افتند. با برنامه ریزی سیستمی مسئولان فرصت صنعت گردشگری استان گلستان، می تواند نقشی اساسی و ارزنده ای در ایجاد جایگاه مثبت در ذهن گردشگران به عهده داشته باشندکه ارمغان آن اشتغال و کسب درآمد برای مردم استان باشد این منبع خوبی برای ایجاد فرصت های کارآفرینانه خواهد بود .می بایست در استان خلاء های موجود وبی نظمی های مدیریتی وسرپرستی ونظارت اثربخش در این صنعت با تشکیل یک تیم ویژه در استان که متولی اصلی این امر باشد شرایط را برای جذب وحفظ گردشگر و ایجاد اشتغال ،معرفی محصولات وکالاهای وصنایع دستی محلی وکسب درآمد فراهم نمود . ضعف بازاریابی گردشگری در سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری عمده ترین عامل عقب ماندگی ایران وبه تبع آن در استان گلستان از روند رو به رشد این صنعت در بازارهای جهانی است .

بر این اساس با اتخاذ سیاست گزاریهای مناسب و تعدیل در سیاست های منطقه ( بازنگری در همه قوانین که مربوط به گردشگری می شود ) می توان به یک الگوی جامع ،‌در مقاصد گردشگری با توجه به خواسته ها و نیازهای گردشگران رسید . با بازنگری در قوانین مربوط به گردشگری می توان نقش بازاریابی گردشگری را در سیاست گزاری ها پررنگ ترکرد و با اختصاص بودجه و امکانات مناسب در امر بازاریابی گردشگری از این صنعت بهره برد . اولین و مهم ترین کار پس از آماده سازی و ارائه یک محصول به بازار، بازاریابی و معرفی اثربخش آن به بازارهای هدف است. در مورد پایگاه های اینترنتی نیز این امر صادق است و با توجه به هزینه بسیار پایین و اهمیت روزافزون بازاریابی اینترنتی که گوی سبقت را از بسیاری روش های بازاریابی سنتی ربوده است، یکی از عوامل مؤثر در پیشبرد و فروش گردشگری، ابداعات و نوآوری‌ها در کاربرد اینترنت و تجارت الکترونیکی است. موفقیت بازاریاب یک مقصد، مستلزم آگاهی از توانمندی‌های بالقوه گردشگران، خدمات مورد نیاز آنها در سفر و همین طور اطلاع از همه انتظاراتی است که آنان مایل‌اند در طول سفر خود به آن دست یابند واین می تواند در رفع القای شبهات وتصورا ت منفی گردشگران خارجی به منابع گردشگری ایران به ویژه استان گلستان تاثیر مثبتی گذارد.

شایسته است که بخش های مختلف صنعت گردشگری قبل از راه اندازی پایگاه اینترنتی و پس از آن به گونه ای عمل کند که بیشترین بهره وری و کارآمدی را در بر داشته باشد.همچنین با بازنگری در قوانین مربوط به گردشگری در امر فعالیت های بازاریابی می توان نیازهای گردشگران را شناسایی و بازارهای هدف را تعیین و بخش بندی که لازمه بازاریابی در جذب و ترغیب گردشگر می باشد را ملحوظ نظر قرار داد . و در نهایت از منابع اقتصادی ، اجتماعی ، و فرهنگی این صنعت به طور عام در سطح کشور و به طور خاص در استان گلستان به عنوان یک منبع فرصت کارآفرینانه سود برد .

4. دگرگونی در صنعت یا ساختار بازار: وقتی که پایه های صنعت یا بازار تغییر می کنند، فرصتی برای خدمت یا محصول بوجود می آید. صنعت گردشگری گلستان که تاکنون مورد بی مهری مدیران استانی وحتی شهر وندان قرار گرفته و همگان آن را در حد اقامت یک روزه خود در سیزدهمین روز فروردین ویا خدمات فروش آب جوش و امثالهم تلقی داشته اند نتوانسته فرصت توسعه یابد نگاه حفاظتی از محیط زیست ومنابع طبیعی ، عدم معرفی مناسب امکان تفریحی ،تاریخی و مذهبی و همچنین فقدان استراحتگاه های مناسب ، هتل ها و ترویج فرهنگ گردشگری در استان حتی دستگاه های مرتبط و ساختار های پراکنده تصمیم گیری امور آن مانعی جدی در بهره برداری از این منبع فرصت کارآفرینانه ایجاد نموده حال با توجه به شرایط و اقتضائات جدید استانی و ملی و شناخت همگان به اهمیت فرصت کارآفرینانه صنعت گردشگری و انسجام بخشی در نحوه مدیریت امور مرتبط با آن ، می توان از این منبع بسیار ارزشمند به عنوان یک فرصت متعالی استفاده کرد.

تغییر در تکنولوژی های مرتبط با امور گردشگری ، آموزش و تربیت نیروهای ماهر در این امر و توجه دانشگاه ها به تربیت نیروها و ترویج فرهنگ گردشگری و برقراری الزامات آن توسط سازمان های دست اندرکار زمینه بروز فرصت توسعه گردشگری و متعافب آن کارآفرینی و آبادانی استان را فراهم خواهد کرد.

5. دگرگونی‌های آماری جمعیت یا تغییرات دموگرافیک: تغییر در اندازه جمعیت، ساختار سنی، بی کاری و سطح دانش و در آمد فرصت های نوآوری می آفریند. افزایش جمعیت استان و ورود مهاجرین از سایر نقاط کشور به این استان ، تغییر درتوزیع سنی شهروندان ، افزایش میزان تحصیلات و فارغ التحصیلان جویای کار ، و ساخت و ایجاد روستاها ، شهر ها و اماکن جغرافیایی جدید و متفاوت با گذشته ، می تواند فرصت های طلایی در اختیار دست اندرکاران و مدیران استانی و کسانی گذارد که به این تغییرات از نزدیک توجه جدی دارند. فعالیتهای ناشی از اینگونه فرصت ها با کمترین خطر و بازده بالا همراه است و می تواند در بروز و شناخت یک منبع فرصت کارآفرینی جدید با موضوع صنعت گردشگری در استان گلستان موثر باشد.

لذا ویژگی های جمعیت از معتبرترین منابع خارجی فرصت نوآوری وکارآفرینی صنعت گردشگری است .وقایع جمعیتی، اتفاقات آینده را تعیین می کنند.درصورتی مدیران استراتژیست استانی وملی به ویژگی های جمعیتی و ارقام ونرخ آن توجه نمایند و از آن بهره برداری نمایند می توانند در استفاده بهینه از گردشگری به عنوان فرصت کارآفرینی موفق باشند.

6. دگرگونی در میزان آگاهی ، تغییر در برداشت ، حالات روحی و معنی :وقتی که فرضیات و نگرش و باورهای جمعیتی تغییر می کند فرصت های نوآوری وکارآفرینی ایجاد می شود. تغییردیدگاه مدیران از دید منفی به دید مثبت، فرصت های فراوانی برای نوآوری در صنعت گردشگری به ارمغان خواهد آورد. همچنین وقتی مدیران به جای توجه صرف به بخش های پیشرفت یافته استان ، از کمبودها و نارسایی‌های سایر بخش ها همانند صنعت گردشگری غافل نباشند و به آن توجه نمایند .، فرصتی مناسب برای تفکر در مورد نوآوری و کارآفرینی فراهم می‌شود. این دگرگونی در ادراک باعث می‌شود دیدی جامع‌تر به فرصت ها و منابع جدیدی برای نوآوری از جمله صنعت گردشگری دست یافت. این موضوع باعث ایجاد و رشد بازارهای جدید برای معرفی محصولات کشاورزی ، صنایع دستی و سایر توانمندی های این استان و ایجاد اشتغال ،کسب درآمد ،رشد و توسعه استان می گردد.

7. پیدایش دانش‌های نو ،دانش جدید : پیشرفت های علمی و دانش جدید می تواند محصولات و بازارهای جدید بیافریند در میان نوآوری‌های تاریخ ساز، آن دسته که بر پایه دانش شکل گرفته‌اند، جایگاه بلندی دارند. آن ها ستارگان آسمان کار آفرینی می‌شوند و به نام‌آوری و ثروت فراوان می‌رسند. در زمینه فرصت گردشگری با توجه به وجود رشته های گردشگری در دانشگاه ها ،فارغ التحصیل کارشناسان مرتبط از یک سو و پیدایش و ورود علم و مطالعات علمی در صنعت گردشگری می تواند در بهره برداری و شناخت علمی از آن وپ اسخ گویی به دغدغه های این صنعت ،زمینه فرصت های کارآفرینی جدید در استان را فراهم آورد. ورود(ET) به عرصه صنعت گردشگری و توسعه علوم و فنآوری در جهان و اثر مستقیم آن بر نحوه زندگی روزمره مردم و از سویی افزایش درآمد خانوارها و نیز اوقات فراغت آن ها ، میزان تقاضا برای بهره گیری از خدمات بخش های رفاهی وگردشگری افزایش می یابد. بنابراین بهره برداری از این موقعیت در کشور و بخصوص دراستان گلستان به عنوان یک فرصت غنی زمینه بروز رفتار های کارآفرینانه را فراهم می نماید.

لازم به یاد آوری است که این منابع همپوشی نیز دارند ولی از نظر ریسک پذیری ، دشواری و پیچیدگی با یکدیگر متفاوتند و در یک زمان ، بیشتر از یک مورد آنها می تواند عامل نوآوری شود. به هر حال ، موارد فوق علت اکثر فرصت های نوآوری و کارآفرینی در صنعت گردشگری استان گلستان خواهد بود. 
در نهایت با توجه به مفهوم و تعریف کارآفرینی و ارتباط فرصت با آن ، کارآفرینی به معنی فرصت طلبی است فرآیند توسعه و بهره بردارى از فرصت هاى تجارى و جدید، کارآفرینى نامیده مى شود. کارآفرین ایده ای را یافته و آنرا تبدیل به فرصتی اقتصادی می کند. آگاهی از محیط، بازار و نیازهای مشتری و نگرش کارآفرینی، او را در یافتن فرصت و پرداختن به آن یاری می دهد. کارآفرینی را فرایند شکار فرصت ها به وسیله افراد، به طور انفرادی یا در سازمان ها بدون در نظر گرفتن منابع موجود در اختیار آن ها می دانند.

در استان گلستان با توجه به قابلیت گردشگری که دارد می تواند با تشخیص ، کشف و بهره برداری صحیح و بجا از آن ، شرایط را برای بروز یک فرصت مطلوب کارآفرینانه فراهم نمود به نحوی که منجر به اشتغالزایی ، کسب درآمد و رشد و توسعه و آبادانی گردد.. فرصت گردشگری در استان گلستان بعنوان موضوع محوری کارآفرینی باعث جامعیت و ایجازگرایی کارآفرینی در این استان خواهد شد وکارآفرینان گردشگر در جامعه بعنوان پیشتازان توسعه اقتصادی در حرکت خواهند بود.

توسعه فرصتگردشگری استان گلستان

استان گلستان غالبا گستره ی وسیعی از جاذبه های تاریخی، فرهنگی، بازار، رستوران ها، هتل ها و پارک های جنگلی و طبیعی استان را شامل می شوند. بسیاری از جاذبه ها و تسهیلات رفاهی استان گلستان بر اساس خدمت به شهروندان استان گلستان توسعه یافته اند، از طرفی استان گلستان می تواند دروازه ورود و خروج گردشگران به کشور یا منطقه باشند و به عنوان پایگاهی برای گردشگرانی که به نواحی مختلف کشور مسافرت می کنند، به حساب آیند.

تدوینراهبردهاوراهکارهایتوسعهگردشگریدراستان گلستان

امروزه صنعت گردشگری یکی از پررونق ترین فعالیت های انسان ها در سده اخیر به شمار می رود. بنابراین با برنامه ریزی راهبردی برای توسعه گردشگری، با هدف افزایش کمی تعداد گردشگران و سپس افزایش کیفی خدمات ، می توان به توسعه اقتصادی و فرهنگی امیدوار بود (امیری، 1387).

برنامه ریزان راهبردی، با استفاده از ماتریس ارزیابی عوامل خارجی می توانند عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، بوم شناسی، محیطی، سیاسی و... را مورد ارزیابی قرار دهند. و با ماتریس ارزیابی عوامل داخلی نیز، نقاط قوت ضعف اصلی داخلی سیستم را تدوین و ارزیابی می کند. همچنین برای شناسایی و ارزیابی روابط بین موضوعات مختلف راه هایی ارائه می نماید. درچارچوب تدوین راهبردها، فرصت ها ، تهدیدها و نقاط ضعف و قوت را با هم مقایسه می شود. این مقایسه در ماتریس SWOT انجام می شود تاراهبردهای امکان پذیر تدوین گردد.

جدول 4 ماتریس SWOT

 راهبردهای قابل قبول در برنامه گردشگری استان گلستان، راهبرد تهاجمی است و باید این بخش در استان گلستان یش از پیش ارتقا یابد.  راهبردهای تهاجمی، در واقع راهبردهای رشد و توسعه هستند.راهبردهایی که با اتکا به امکانات و فرصت های بیرونی، و امکانات و نقاط ضعف درونی، ارتقای وضعیت موجود و رشد و توسعه را بیش از پیش مد نظر دارد.  راهبردهای تهاجمی بیشتر به ارائه چشم انداز توسعه استان گلستان می پردازند، تا کنش در مقابل وضع موجود.به عبارتی دیگر، راهبردهای تهاجمی سعی در ارتقا و بهبود شرایط و وضع موجود دارند.

نگاهی به صنعت گردشگری در استان گلستان در شمال کشور با دارا بودن اماکن تاریخی و مذهبی، آبشارهای زیبا، جنگل های سرسبز و طبیعت دل انگیزا و ارتفاعات خوش آب و هوا ، مجاورت با دریای خزر و نزدیکی و اتصال به کشورهای آسیای میانه می تواند به عنوان یکی از قطب های توریسم محسوب شود. گلستان که نامش از دیرباز آشنای اهل سیاحت و تجارت در اقصی نقاط منطقه بوده و هست و در طول جاده ابریشم غرب را به شرق پیوند می دهد، اما حرکت جدی آن چنان برای توسعه گردشگری در آن وجود ندارد. علی رغم اینکه این استان با افزایش مسافران مواجه شده بسیاری از زیر ساخت های آن هنوز فراهم نشده است. استان گلستان در کنار آثار متعدد تاریخی، طبیعی و صنایع دستی که خود ریشه در علم و هنر مردم این خطه از کشورمان دارد همواره می تواندمورد توجه گردشگران و جهانگردان از سراسر جهان باشد.

مفاخر از مواریث معنوی هر کشور به شمار می رود، دراین استان بقاع متبرکه ای همچون آرامگاه امامزاده یحیی بن زید گنبد کاووس ،امام زادگان آقا امام آزادشهر، امام زاده عبدا...گرگان، امام زاده قاسم دلند ، خالدنبی علیهم السلام و.. ، همچنین موطن مفاخری همچون میرمحمد مومن استرآبادی ، میر داماد ، ابوالقاسم میرفندرسکی ، جرجانی ، فخرالدین اسعد گرگانی ، قابوس بن وشمگیر، مختوم قلی فراغی و ... است که آشنایی با چگونگی زندگی، زادگاه و محل دفن آنها جذابیت زیادی برای گردشگران فرهنگی دارد. آثار تاریخی، طبیعی فراوان استان که در شهرستان های تابعه آن پراکنده هستند، روزها وقت نیاز دارد تا یک گردشگر تنها سری به آنها بزند.گرچه در معرفی و تبلیغ این آثار ر سانه های استانی آن چنان عمل نکرده اند. سیل ورود گردشگران به گلستان به حدی بوده که این استان درایام تعطیلات از نظر میزان افزایش گردشگر مورد توجه است.

استان گلستان گرچه از جاذبه های تاریخی و تفریحی و نیز مراکز اقامتی مناسبی برخوردار است اما به دلیل سال ها کم کاری در حوزه گردشگری، آمادگی و فرهنگ سازی مناسبی در نحوه استفاده از ظرفیت بالای ورود گردشگر صورت نگرفته است و این واقعیتی است که در ایام تعطیلات بالاخص ایام نوروز شاهد آن هستیم. گاه بی توجهی به جلب رضایت مسافران و فراهم نشدن شرایط مطلوب برای پذیرایی از آنان نه تنها خاطره ناخوشایندی در ذهن آنان باقی می گذارد بلکه به تبلیغ منفی این گردشگران نیز دامن می زند، با این اوصاف و در حالیکه خدمت به مسافران طیف وسیعی از اسکان، تغذیه، امنیت تا حمل و نقل و خدمات راه ها را در بر می گیرد اما به نظر می رسد عمده نارضایتی مسافرانی به ویژه در ایام تعطیلات به این استان مسافرت می کنند، مربوط به نامناسب بودن خدمات است.

طی سال های اخیر گردشگری تبدیل به صنعتی رقابتی شده و کشورها برای کسب درآمد بیشتر متمایل به روش های جدید و ارائه نوآوری در این صنعت شده اند. برگزاری جشن های مختلف در کشورها، مانند جشن بادبادک یا جشنواره ساخت مجسمه های یخی و حتی برگزاری مسابقات ورزشی مانند المپیک و برگزاری کنفرانس ها و حتی استفاده از پزشکان مجرب جهت ورود بیماران به کشور روش های جدیدی برای توسعه و جذب توریست و شناساندن فرهنگ یک کشور به جهان می باشد. در کنار روش های پر هزینه، روش های کم هزینه، ولی پرباری نیز برای جذب توریست در اکثر کشورهای صنعتی دنبال می شود که از آن جمله می توان به استفاده از سمبل ها و مکان های گردشگری در فیلم های سینمایی یا حتی کارتون های تلویزیونی اشاره کرد. در اینترنت و دنیای اطلاعات نیز با ایجاد سایت های متعدد در زمینه های مختلف گردشگری و اطلاعات وسیع این سایت ها جذب توریست آسانتر شده است.

تجربیات جهانی نیز نشان می دهد که کلان شهرهای بزرگ جهان سرمایه گذاری های عظیمی را در حوزه گردشگری انجام داده و با ارتقای کیفیت زندگی ، عوامل جذب گردشگران از نقاط مختلف جهان را نیز فراهم کرده اند. به گونه ای که هم اکنون درآمد صنعت گردشگری به بیش از چند میلیارد دلار در سال می رسد. از این رو چنانچه در کشور ما و به تبع آن در این استان نیز، برنامه های مدونی برای تقویت گردشگری تهیه شود و به مرحله اجرا برسد ، علاوه بر تأمین نیازهای شهروندان، می توان بخشی از منابع مالی جامعه را نیز از محل درآمدهای ناشی از گردشگری تأمین کرد . البته صنعت گردشگری می تواند به عنوان یک مؤلفه پایدار، منبعی مالی و قابل توجه جهت افزایش هر چه بیشتر خدمات رسانی با صرفه اقتصادی به آحاد شهروندان محسوب شود.

مراکزگردشگری تا حد امکان باید شرایط زیر را داشته باشد :

- دسترسی مناسب به مرکز استان گلستان وسایر شهرستان ها

- استفاده از جاذبه های مکمل برای طولانی کردن مدت اقامت گردشگران.

- وجود آژانس های جهانگردی برای برگزاری تورهای یکروزه.

- امکانات لازم برای پذیرایی از گردشگران را داشته باشد.

بحثونتیجه گیری

برنامه ریزی راهبردی می تواند برنامه ریزان را در جهت تدوین راهبردهای کاربردی برای توسعه گردشگری یاری نماید. یافته های حاصل در این مطالعه می تواند مبنای برنامه ریزی ها و ارائه راهبردهای پروژه های گردشگری در استان گلستان باشد .

راهبردهای تهاجمی که با اتکا به امکانات درونی و بیرونی طرحریزی می شوند، می بایست چشم اندازی برای استان گلستان ارائه نماید که آن را در سطح کشور به لحاظ صنعت گردشگری متمایز سازد و به علاوه زمینه های رشد و توسعه اقتصادی استان گلستان را بیش از پیش فراهم نماید.

استان گلستان با استقرار نظام مدیریت یکپارچه توسعه گردشگری و با اتکا بر اقلیم ویژه ، طبیعت متنوع ، سیمای خاص روستایی و عشایری، ، آثار تاریخی ، هنرها و صنایع دستی و پیشینه خود، همراه با ارائه خدمات و تسهیلات گردشگری استاندارد در سطح ملی ، فراملی منطقه ای و با جذب گردشگران و سرمایه گذاران طبیعت دوست ، گردشگری طبیعت محور را با الگوی پایداری و استفاده ازفناوری نوین، هم تراز با توسعه بخش های کشاورزی ، خدمات و صنعت ، به محور توسعه استان تبدیل خواهد کرد.

در استان گلستان به عنوان مقصد گردشگری طبیعت محور، با گسترش جنبه های مثبت فرهنگ گردشگری، مدیریت کارآمد و با هماهنگی نهادهای ذینفع و مشارکت مردم ، استفاده از فن آوری های نوین و ارائه خدمات استاندارد ، می توان به جلب و جذب سرمایه گذاران و گردشگران پرداخت، به گونه ای که نه تنها گردشگری به امکان ارتقای رفاهی مردم تبدیل گردد بلکه امکان باز تجدید منابع و جاذبه های طبیعی و میراث فرهنگی را برای آیندگان به عنوان یک فرصت کارآفرینی فراهم سا زد.

برای تحقق این امر، ضروری است مسؤلان،، سرمایه گذاران و شهروندان استان گلستان ، گردشگری را به عنوان یکی از اهرم های توسعه پایدار در استان به رسمیت شناخته و برای فرهنگ سازی و آموزش این بخش در چارچوب طرح راهبردی عملیاتی گردشگری استان تلاش نموده و بر تک تک موارد اجرای آن نظارت نمایند.

پیشنهادات:

در راستای مطالعات صورت پذیرفته موارد ذیل جهت تحقق صنعت گردشگری ورشد و توسعه آن پیشنهاد می گردد :

- تدوین طرح جامع گردشگری برای استان با توجه به ویژگی های جغرافیایی،فرهنگی، تاریخی و مذهبی آنها

- هماهنگی سازمان ها و بخش های مرتبط دراستان وجلوگیری از تعدد مراکز تصمیم گیری ، تداخل وظایف وسیاست گذاری ها و تقویت بیش از گذشته متولی اصلی صنعت گردشگری .

- تلاش برای فراهم نمودن زیرساخت های مناسب توسعه صنعت گردشگری دراستان و تقویت و گسترش ابعاد خاص گردشگری .

- آموزش شهروندان استان گلستان و برانگیختن سرمایه های اجتماعی درون استانی.

- توسعه خدمات مخابراتی ، تردد هوایی، دریایی ،ریلی وزمینی و تسهیل فرایندهای مرتبط.

- بهبود تأسیسات بهداشتی و شبکه های آب وبرق.

- آموزش هتل داری و تقویت خدمات هتلداری و رستوران داری.

- برگزاری نمایشگاه ها و همایش های اختصاصی در سطح بین المللی جهت شناساندن ظرفیت های گردشگری استان و شرکت فعال در نمایشگاههای بین المللی خارج از کشور .

- انتشار مستمرکتاب ها، مقالات، بروشور و تصاویر از جاذبه های گردشگری گلستان.

- تهیه نقشه های توریستی و بروشورهای حاوی اطلاعات مورد نیاز گردشگران.

- برنامه ریزی واتخاذ تدابیرسازمان یافته به منظور تبلیغات واطلاع رسانی به گردشگران بین المللی.

- معرفی فرصت های گردشگری از طریق آموزش و پرورش ،دانشگاه ها و رسانه های مختلف.

- نمایش فیلم با موضوع شناساندن فرصت های گردشگری و آموزش لازم در این زمینه .

- ارائه راهکارهای علمی بازاریابی در این زمینه و پیشگیری از ارائه سلایق شخصی در زمینه تبلیغات گردشگری داخلی و بین المللی .

- تشویق مردم، سازمان ها و ایرانیان خارج از کشور به سرمایه گذاری در زمینه گردشگری در استان وتسهیل امور مرتبط.

- اهتمام دانشگاه ها و مراکز آموزشی استان به آموزش و تربیت نیروهای انسانی ماهر ، آشنا به زبان های بین المللی و همچنین انجام پژوهش های گردشگری و کاربست یافته های آن ها.

- افزایش اعتبارات بخش گردشگری ، تسریع در تکمیل طرحهای نیمه تمام و توسعه اماکن اقامتی، پذیرایی و ورزشی و تفریحی .

- آگاهی بخشی عمومی از جاذبه های گردشگری و افزایش مسافرت های بین شهری و استانی، که بسیاری ازهم وطنان عزیز از جاذبه های طبیعی استان های مختلف کشور اطلاعات مناسبی ندارند .

- توجه خاص به گردشگری الکترونیکی (ET ).

بهره برداری از فرصت صنعت گردشگری در استان گلستان نیازمند ایجاد فضای مساعدی است که در قالب برنامه ریزی جامع و فراگیر قابل بهره برداری خواهد بود.

محقق و نویسنده : سید حسین حسینی غفاری مدرس دانشگاه و دانشجوی دکتری کارآفرینی