ایران یک کشور چند رنگ و متکثر است؛ چه از نظر قومی و چه از نظر دینی و مذهبی. آنچه این کثرت را به وحدت تبدیل می کند، برابری و سهم یکسان همه طیف ها از امکانات و فرصت های موجود در کشور است.

به گزارش تیترآزاد، ایران معنایی با جنبه های گوناگون تاریخی، جغرافیایی، سیاسی و فرهنگی است. در چارچوب مرزهای سیاسی ایران، بر فراز فلاتی با همین نام و زیر سپهر فرهنگی متکثر مردمانی می زیند که به گواه تاریخ هر یک سال ها حلقه یی از زنجیره ی هویتی منسجم و اصیل بوده است؛ حلقه هایی که در بزنگاه های تاریخی و در برابر هر تهدیدی با به هم پیوستگی تبدیل به زرهی در برابر نیزه ی توطئه یا هجوم خارجی، اختلاف های داخلی و جدایی طلبی عده یی فرصت طلب شده و از کیان میهن پاسداری کرده است.
این روزها باز نیزه یی از روی ناآگاهی، خطا، سوء برداشت، توطئه ی فرصت جویان و ... یا برآیندی از همه ی این مولفه ها پیکر همبستگی و انسجام ملی را هدف قرار داده و شاهد رخدادهایی ناخوشایند در فضای کشور هستیم.
جمعه ی گذشته پخش یک برنامه ی طنز کودک و نوجوان و استفاده ی نابجا از واژگان و لهجه ی هموطنان آذری زبان سبب برانگیختگی احساسات عمومی شماری از آنان و ناخرسندی شدید از این مساله شد؛ رخدادی که تجمع های اعتراضی را در برخی شهرهای آذری زبان کشور به دنبال داشت و در فضای مجازی نیز بحث های داغی را به بار آورد.
در برابر این برانگیختگی، واکنش مسوولان رسانه ی ملی عذرخواهی بود. در این پیوند، رییس سازمان صدا و سیما و همچنین دست اندرکاران برنامه ی تلویزیونی به خاطر خطا و در واقع سهل انگاری که رخ داد از آذری زبان ها عذرخواهی و تلاش کردند از آنان دلجویی کنند.
این رویداد که نمونه های آن طی سال های گذشته بارها اتفاق افتاده تلنگری بر ایرانیان است تا هر از چندگاه به سرمایه ی ملی خود یعنی انسجام، همبستگی و وحدت توجه نشان دهند و در حفظ آن بکوشند. در این زمینه لازم است به چند نکته اشاره کنیم:
1- ایران از نظر تنوع خرده فرهنگ ها و گوناگونی زبان ها، گویش ها، دین و مذهب ها و قومیت ها کشوری کم نظیر است؛ کشوری که سال ها خانه یی مشترک و امن برای اکثریت مسلمان و مذهب های آن و نیز پیروان ادیان الهی نظیر مسیحی، کلیمی، زرتشتی و صابئین بوده است و زیر سقف آسمان آن فارس، آذری، کرد، لر، عرب، گیلک، بلوچ و ... یکسان و بی هیچ فاصله یی ماوا گزیده اند.
به گفته ی رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور در ایران تنها نزدیک به 60 زبان و 70 هزار گویش وجود دارد و با وجود این فراوانی و نیز گوناگونی های قومی، دینی، مذهبی و حتی نژادی، فرهنگ ایرانی به شکل اندام واره یی زنده و واحد به پویایی خود ادامه می دهد.
2- تجربه های تاریخی ثابت کرده چندپارگی فرهنگی و ناهمگون بودن جمعیت از نظر نژادی، قومی و مذهبی برای بسیاری از کشورها بیشتر چالش زا بوده است تا فرصت ساز. در دوره ی معاصر یکی از بزرگترین عوامل فروپاشی امپراتوری های تاریخی مانند عثمانی، اتریش- مجارستان، اتحاد جماهیر شوروی و نیز تجزیه ی واحدهای ملی نظیر بریتانیا، یوگسلاوی، هند و ... ناشی از ناهمسازی های قومی و مذهبی بوده است.
ایران با وجود ناهمگونی و چندساخت بودن ترکیب قومی و مذهبی جمعیت، به دلیل ویژگی کثرت گرایی فرهنگی که در سالیانی طولانی قوام یافته، برکنار از تهدید جدی چندپارگی و تجزیه بوده است. این چندساختی ترکیب جمعیت حتی به شکل فرصتی ملی آشکار شده و بر ظرفیت ها و غنای فرهنگ ملی ایران افزوده و آن را به سان الگویی کم نظیر در سطح جهانی از نظر تکثر و گوناگونی جلوه گر ساخته است.
3- ایران در کانون منطقه یی پرالتهاب چون خاورمیانه قرار گرفته که هر یک از کشورهای آن به دلیل وضعیت موزاییکی قومی- مذهبی با چالش هایی جدی دست به گریبانند.
نگاهی به تحولات پیرامون نظیر بحران سوریه، خطر تجزیه ی عراق، درگیری های شدید ارتش ترکیه با کردها، خیزش شیعیان سعودی و برخی دیگر از کشورهای منطقه نظیر بحرین به دلیل سرکوب مذهبی، ناآرامی های فرقه یی و مذهبی در پاکستان و افغانستان و ... چالش های این وضعیت موزاییکی را می نمایاند و این در حالی است که ایران به رغم تنوعی به مراتب بیشتر از این کشورها در مسایل قومی، مذهبی و نژادی، لنگرگاه ثبات، آرامش و امنیت در منطقه است.
4- وضعیت باثبات ایران و همسازی قومیت ها و پیروان دین ها و مذهب های گوناگون همواره رشک برانگیز اما هدفی برای تفرقه انگیزی و توطئه چینی دشمنان خارجی بوده است. در این پیوند می توان به تاریخ فتنه انگیزی ها و تفرقه اندازی های استعمارگران خارجی در کشورمان اشاره کرد که در آن رخدادی هایی چون ایجاد فرقه های دروغین در دوره ی قاجار، تشکیل جمهوری های خودمختار کردستان و آذربایجان پس از جنگ جهانی دوم و جدایی طلبی گروه های قومی در مناطق مرزی در روزهای پس از پیروزی انقلاب نقطه های عطف مهمی به شمار می رود.
5- برخی سهل گیری ها، خطاهای غیرعمدی، شیطنت ها و اشتباه های پرسش برانگیز، شکل گیری سوء برداشت ها، تعصب های بی مورد، پراکنش شعارهای قوم مدارانه و حتی کنش های جدایی طلبانه که بخشی مهمی از آن از خارج از مرزهای ایران نشات می گیرد طیفی از چالش ها را با شدت و ضعف متفاوت پیش روی همبستگی و انسجام ملی به تصویر می کشد.
همچنان که دیدیم یک سهل انگاری در رسانه ی ملی به رخدادی گسترده و تلخ در عرصه ی فرهنگی کشور تبدیل شد و پیامدهای سیاسی و اجتماعی یافت. هر چند به واسطه ی دلجویی اهالی سیاست و رسانه از آذری زبان های کشور اجتماع های اعتراضی و بحث و گفت وگوهای فراوان در این زمینه پایان می یابد اما لازم است از رخداد اخیر بیشترین درس را گرفت و از یک تجربه ی نامطلوب، اندوخته یی ارزشمند فراهم آورد.
مهمترین درس، پرهیز از هرگونه اقدامی است که می تواند سبب آزردگی اقوام و نیز اقلیت های مذهبی و دینی کشور شود و بر وحدت و همبستگی ملی خلل وارد کند؛ همبستگی که تنها به حوزه های فرهنگی و اجتماعی محدود نمی شود و در عرصه های گوناگون سرمایه یی گرانبها و بایسته یی انکارناپذیر است.
از جمله آسیب های دیگر پیش روی انسجام و همبستگی ملی اتهام زنی های شماری از گروه ها و چهره های تندرو و نیز برخی برخوردهای امنیتی به بهانه ی مقابله با نفوذ دشمنان خارجی است که نه تنها هوده یی مطلوب به بار نخواهد آورد بلکه پیامدهایی مشابه نتیجه ی چالش اعتراض های قومی را این بار در عرصه ی سیاست به دنبال می آورد.
این در حالی است که گوناگونی نژادها، قومیت ها، دین ها و مذهب ها در ایران خود از اهداف نفوذ و تفرقه برانگیزی بوده و هرگونه تصمیم گیری و اقدام نسنجیده ی مسوولان، اهالی رسانه و نیز یک یک شهروندان می تواند یکی از بزرگترین سرمایه های کشور و ملت را هدف آسیب و رخنه قرار دهد.
انتهای پیام/