در صورت تصویب طرح راه‌اندازی و استفاده از پیام‌رسان مالی جایگزین سوئیفت و انعقاد پیمان‌های پولی دو و چندجانبه در مجلس که نقش مهمی در بی‌اثر کردن تحریم‌های بانکی ایفا می‌کند، نمایندگان دومین گام مهم خود در مقابله با تحریم‌ها را برداشته‌اند.

به گزارش تیتر آزاد به نقل از خبرگزاری فارس، بررسی طرح «راه اندازی و استفاده از پیام رسان مالی و انعقاد پیمان‌های پولی دو و چندجانبه در تجارت خارجی» جزو اولین دستورکارهای این هفته مجلس شورای اسلامی است و نمایندگان مجلس فرصت دارند با تصویب کلیات این طرح که نقش مهمی در بی اثر کردن تحریم های بانکی آمریکا ایفا می‌کند، پاسخ مناسبی به تحریم های آمریکا بدهند و اثرگذاری بخش عظیمی از آن‌ها را به شدت کاهش دهند. هفته گذشته، طرح احداث پتروپالایشگاه ها در مجلس به تصویب رسید که اولین طرح مهم مجلس در مقابله با تحریم ها بود.

یک فوریت طرح «راه اندازی و استفاده از پیام رسان مالی و انعقاد پیمان های پولی دو و چندجانبه در تجارت خارجی» در جلسه ۱۳ تیرماه مجلس به تصویب رسید و این طرح برای بررسی بیشتر به کمیسیون اقتصادی مجلس به عنوان کمیسیون اصلی ارجاع داده شد. نهایتا در جلسه ۱۱ شهریورماه کمیسیون اقتصادی مجلس، کلیات این طرح را بنابر دلایلی که در ادامه این گزارش توضیح داده خواهد شد، به تصویب نرسید.

 برای تبیین اهمیت تصویب کلیات این طرح، لازم است ابتدا نگاهی به تحریم‌های بانکی و مالی آمریکا بیاندازیم.

*دو نقطه کلیدی تحریم های بانکی و مالی علیه ایران

به صورت کلی، در حال حاضر پیکره اقتصاد کشور آماج حملات متعدد تحریمی از سوی آمریکا قرار گرفته است، بنابراین می توان پی برد که اتخاذ راهکارهایی برای مقابله با آثار سوء تحریم ها ضروریست. به عبارت دیگر، تحمیل تحریم ها توسط آمریکا و عدم امکان استفاده از سیستم های پرداخت بین المللی که تحت اختیار و نظارت آمریکاست، سبب شده معاملات تجاری بین المللی ایران از کانال رسمی بانکی خود خارج شود و با روش هایی از قبیل صرافی ها یا کانال های ارزی سایر کشورها انجام شود. این غیر رسمی شدن تجارت بین المللی، امکان استفاده از روش های پرداختی رایج و کم هزینه ای مانند گشایش اعتبار اسنادی (LC) که از کانال رسمی بانکی انجام می شود را ناممکن ساخته است. این عدم امکان استفاده از روش های متداول، باعث افزایش هزینه ها و دشورای تجارت بین المللی برای ایران شده است. هرچند استفاده از تکنیک های بانکی برای خنثی سازی تحریم ها می تواند در کوتاه مدت مؤثر باشد اما اتخاذ راهبرد بلند مدت به منظور ایجاد ساختارهای جدید در نظام مبادلات خارجی، منطبق بر شرایط موجود و مبتنی بر کاهش استفاده از ارزهای تهدید کننده خارجی، اجتناب‌ناپذیر است. نگاه به ساختار و شیوه اعمال تحریم‌ها نشان می‌دهد که به طور کلی دو عنصر کلیدی، عامل اصلی فشارها بر اقتصاد ایران بوده و در دور جدید تحریم‌ها نیز بر آن تأکید شده است. این دو عنصر عبارت‌اند از:تسویه معاملات و پیام‌رسانی مالی از طریق سوئیفت.

در این راستا و در اولین گام، استفاده از ارزهای ملی با انعقاد پیمان های پولی دوجانبه در تسویه مبادلات تجاری ایران و کشورهای طرف تجاری، می‌تواند مسیر تجارت خارجی کشور را بهبود بخشیده و انجام معاملات را تسهیل کند.

از سوی دیگر، تجربه کشور در تحریم­های سال 1390 نیز ضرورت اتخاذ تدابیر مناسب به ویژه در حوزه پیامرسان مالی را دوچندان می­کند؛ چراکه در سال 1390 قطع دسترسی بانک های ایران به سیستم سوئیفت، مشکلات متعددی را برای تبادلات مالی بین المللی کشور به وجود آورد.

*چرا استفاده از پیام رسان مالی جایگزین سوئیفت ضروری است؟

سوئیفت یکی از مهمترین عناصر اثرگذاری تحریم های آمریکا علیه ایران است و دولت ترامپ با هدف اعمال فشار حداکثری از طریق تحریم های مالی و بانکی به ایران، دسترسی اکثر بانک های ایران به این سیستم را قطع کرد.

جیمز ریکاردز مشاور سازمان CIA آمریکا و از طراحان اصلی تحریم ها علیه ایران بیان کرده است که آمریکا از طریق دلار و سیستم های پرداختی آن به تمامی مبادلات کشورها اشراف کامل دارد و تحریم های آمریکا بدون دلار و نظاماتی مانند سوئیفت مؤثر نخواهد بود؛ چراکه در حال حاضر دلار مانند اکسیژن برای تجارت جهانی است و آمریکا هر وقت که بخواهد می تواند این اکسیژن را قطع کند.

به گفته کلارا پورتلا استاد دانشگاه آمریکایی و متخصص سیاست تحریم، درحال حاضر سیستم سوئیفت در مبادلات مالی کشورها اهمیت فراوانی دارد و به همین دلیل آمریکا در تلاش است از طریق فشار بر این سازمان، دسترسی ایران را به این سیستم پیام رسانی مالی قطع نماید. تحریم سوئیفت در دوره قبل تحریم های ایران اثرگذاری قابل توجهی بر کاهش فروش نفت این کشور داشت؛ اما چنانچه در دوره فعلی ایران بتواند با همکاری روسیه، چین و حتی اتحادیه اروپا، راهکارهای جایگزین سوئیفت را برای مبادلات خود راه اندازی نماید، بازنده اصلی قطع دسترسی ایران به سوئیفت کشور آمریکا خواهد بود.

اهمیت طراحی سیستم جایگزین سوئیفت به‌اندازه‌ای است که آدام شِف عضو مجلس نمایندگان آمریکا بعد از لغو برجام توسط ترامپ گفته است که اگر آمریکا این سیاست را پیش ببرد، اعمال دوباره تحریم‌ها سرعت ایجاد خدمات پیام‌رسانی مالی جایگزین را افزایش خواهد داد که این اتفاق توانایی آمریکا در اعمال تحریم‌ها برای مقابله با ایران را تضعیف خواهد کرد. بنابراین در شرایط کنونی و با توجه به تصمیم آمریکا مبنی بر قطع دسترسی بانک‌های ایران به سیستم سوئیفت، بانک مرکزی باید اقدامات و همکاری‌های لازم جهت راه‌اندازی پیام‌رسان مالی موازی با سوئیفت را به طور جدی پیگیری نماید.

بنابراین لازم است علاوه بر اتخاذ راه­کارهایی برای نقل و انتقالات مالی و تسویه آن، فرآیند پیام رسانی مبادلات خارجی ایران نیز از وابستگی صرف به سیستم پیام رسانی مالی بین المللی سوئیفت خارج شود تا علاوه بر از بین رفتن امکان نظارت آمریکا، شرایط برای کاهش هزینه ها و افزایش سرعت مبادلات خارجی ایران فراهم شود.

*پیمان پولی دومین راهکار رهایی از فشار تحریم های مالی و بانکی

از سوی دیگر، پیمان پولی دوجانبه یک کانال أمن بانکی برای انجام مبادلات تجاری بین المللی است که در آن به جای استفاده از دلار یا سایر ارزهای واسط در پرداخت ها و دریافت ها، از ارزهای ملی دو کشور استفاده می شود. لذا با این روش امکان ایجاد محدودیت در مسیر نقل و انتقالات بانکی ایران از بین می رود و ریسک و هزینه های تجارت نیز کاهش می یابد. در حال حاضر این پیمان های در میان کشورها با موفقیت عملیاتی شده است و کشورهای متعددی به طور فزاینده ای با انعقاد این پیمان ها، تبادلات مالی خود با یکدیگر را انجام می دهند.

*جزئیات طرح مجلس درباره پیمان های پولی و سامانه های جایگزین سوئیفت چیست؟

دقت در کلیات طرح راه اندازی و استفاده از پیام رسان مالی و انعقاد پیمان‌های پولی دو و چندجانبه در تجارت خارجی نشان می دهد که این طرح دارای راهکارها و پیشنهادات مناسبی برای تسهیل مبادلات تجاری و مالی بین المللی کشور است. در این طرح راهکارهایی شامل: انعقاد پیمان های پولی دو و چندجانبه، راه اندازی پیام رسان های مالی موازی سوئیفت، اتصال کارت های بانکی ایران با کارت های بانکی کشورهای دیگر و استفاده از ظرفیت ارزهای دیجیتال برای انجام تبادلات مالی بین المللی در نظر گرفته شده است. به طور کلی، می توان گفت که راهکارهای ارائه شده در این طرح ظرفیت کمک به انجام تبادلات مالی بین المللی کشور و کاهش آثار تحریم ها را دارد و مطالعه تجربیات و روند تحولات بین المللی نشان می دهد که کشورها و بانک های دیگر نیز از این راهکارها استفاده می کنند.

*بهترین راهکار مجلس چیست؟

گفتنی است هرچند اشکالاتی جدی در متن برخی مواد پیشنهادی وجود دارد که منجر به رد آن در کمیسیون اقتصادی و سایر کمیسیون­های مربوطه شد، اما کلیات طرح مذکور به لحاظ محتوای مطرح شده در آن به ویژه بخش های مرتبط با جایگزین پیام رسان مالی سوئیفت در شرایط حال حاضر کشور از اهمیت فراوانی برخوردار است. بنابراین کارشناسان اعتقاد دارند ضرورت دارد کلیات این طرح به تصویب برسد و جزئیات آن مجددا به کمیسیون اقتصادی ارجاع گردد و اصلاح شود.

انتهای پیام/