سیدمحمد بطحایی در حالی هفت ماه است که به کرسی وزارت آموزش و پرورش تکیه زده که در این مدت، اقدامات و تصمیماتش با چالش‌های مختلفی روبرو بوده است؛ آخرین تصمیمش هم حذف آزمون از دوره ابتدایی است که هنوز حواشی آن ادامه دارد.
به گزارش تیتر آزاد؛ سند تحول بنیادین آموزش و پرورش مهمترین سند تربیتی نظام جمهوری اسلامی و نقشه راه آموزش و پرورش کشور است اما با وجود گذشت بیش از ۶ سال از تصویب این سند، همچنان بخش‌های مهمی از آن روی زمین مانده است؛ به طوریکه به گفته وزیر آموزش و پرورش تنها ۳۰ درصد آن اجرایی شده و مابقی آن، روی زمین مانده است. البته بطحایی معتقد است که آن بخش‌هایی که اجرا نشده نیاز به همکاری سایر دستگاه‌ها داشته که آنها هم پای کار نیامده‌اند و همین موضوع باعث شده تا سند نتواند به اهداف نهایی خود دست پیدا کند.
قرار شد تا در خصوص اینکه چرا سند به درستی اجرایی نشده، با سیدمحمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش دولت دوازدهم که حالا عمر وزارتش به حدود ۷ ماه رسیده است، به گفتوگو بپردازیم. قرار مصاحبه، لابلای جلسات و قرارهای کاری وزیر در اردوگاه شهید باهنر تهران هماهنگ شد. در آخرین روزهای اسفندماه و لابلای تلاش‌ها برای جذب بودجه تخصیص نیافته آموزش و پرورش و پرداخت حق التدریس معلمان، در خصوص نظام رتبه‌بندی معلمان و تعطیلی پنجشنبه‌ها و مهارت‌آموزی دانشآموزان هم از وزیر سوال کردیم که برای هرکدام پاسخ‌های خوب و امیدوارکننده‌ای داشت. آخرین سوالمان هم حذف آزمون ورودی مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی از دوره ابتدایی بود که وزیر در جواب گفت: «دعا کنید که کم نیاوریم و جلوی مخالفت‌ها بایستیم.» حاصل گفت‌وگوی خبرنگاران آنا با سیدمحمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش، در ادامه می‌آید:
– پیش‌تر اعلام کرده بودید تاکنون تنها ۳۰ درصد سند تحول بنیادین آموزش‌و‌پرورش اجرا شده است، مهمترین بخش‌های مغفول مانده چیست؟
نتایج بررسی‌های ما از میزان استقرار سند تحول بنیادین نشان می‌دهد در بهترین حالت طی سال‌های ابلاغ سند تحول (سال ۹۰ تاکنون) حدود ۳۰ درصد از سند مستقر شده است. البته ما این آمار را با در نظر گرفتن یکسری مفروضات اعلام کرده‌ایم. یکی از مفروضات بر این بوده که ما وزن اهداف جزئی و راهکارها را یکی فرض کرده‌ایم در حالی که این فرض محل تردید است یعنی اگر فردی در این مساله تامل کند متوجه خواهد شد که اثرگذاری راهکارها با یکدیگر متفاوت است و ما نمی‌توانیم آنها را برابر فرض کنیم اما ما به دلیل اینکه در گام اول به آمار مشخصی دست پیدا کنیم این مفروضات را در نظر گرفته‌ایم.
بررسی در این آمار نیز نشان می‌دهد انجام راهکارهایی که در اختیارات آموزش‌و‌پرورش بودن اکثرا مستقر شده است برای مثال سند برنامه درسی ملی اجرا شد، اما بخش‌هایی که نیاز به هماهنگی‌های برون بخشی یا مشارکت سایر بخش‌ها داشت متاسفانه بسیار ضعیف عمل شده است برای مثال در حوزه منابع انسانی عمده راهکارها نستقر نشده است زیرا اجرای آن به یکسری قوانین و منابع اعتباری نیاز داشت که به دلیل محقق نشدن این بخش خغفول مانده است.
راهکارهای حوزه فضا و تجهیزات نیز به دلیل اینکه نیازمند منابع مالی بود به خوبی اجرا نشده است و شاهد پیشرفت‌های خوبی در این زمینه نبوده‌ایم بنابراین می‌توان گفت مهمترین بخش‌های مغفول مانده در سند تحول بنیادین «منابع انسانی» و «تجهیزات و فضای آموزشی» است.
-در حوزه منابع انسانی قرار بود طرح «رتبه‌بندی» معلمان انجام شود که البته در زمان وزارت آقای فانی طرح خامی اجرا و صرفا یک عدد مشخصی به دریافتی‌های معلمان دارای بیش از ۵ سال سابقه افزوده شد. آیا نقایض این طرح برای تداوم اجرا مورد بررسی قرار گرفته است؟
نباید «رتبه‌بندی معلمان» را مترادف با افزایش حقوق آنها بدانیم که متاسفانه این اشکال وجود دارد. رتبه‌بندی طرحی است که موجب ارتقاء شایستگی‌ها و صلاحیت‌های معلمان می‌شود که البته با ارتقاء نظام پرداخت همبستگی موثری خواهد داشت به عبارت دیگر هر چه شایستگی‌های معلمان ارتقاء یابد میزان پرداختی به آنها هم افزایش پیدا میکند.
منابع مالی مورد نیاز برای اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان در فاز اولیه اجرا تامین شد و این امر بار مالی سنگینی را تحمیل نکرد اما معضل مهم ما در سایر مراحل اجرا یاین طرح بود که متاسفلتع در سایر قدم‌ها و مراحل به دلیل نبود اعتبارات تداوم اجرای طرح متوقف شد.
-تداوم اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان چه میزان منابع مالی نیاز دارد؟
اگر بخواهیم طرح رتبه‌بندی را همان‌گونه ادامه دهیم باید سالانه ۶ الی ۷ هزار میلیارد تومان به اعتبارات آموزش‌و‌پرورش افزوده شود تا ما بتوانیم متناسب با افزایش شایستگی افراد دریافتی‌های آنها را نیز تغییر دهیم. متاسفانه مهمترین مانع در اجرای این طرح نبود منابع اعتباری است.
-آیا در برنامه بودجه از سوی وزارتخانه پیشنهاداتی برای تامین منابع مالی این طرح به مجلس شورای اسلامی ارائه شد؟
علیرغم اینکه مجلس شورای اسلامی نیز تمایل داشت منابع مالی مورد نیاز این طرح در بودجه سال ۱۳۹۷ دیده شود اما متاسفانه به دلیل نبود اعتبارات بودجه‌ای تلاش‌های نمایندگان نیز به ثمر نرسید اما ما در تلاش هستیم از محل صرفه‌جویی‌هایی که از منابع صورت می‌گیرد بخشی از رتبه‌بندی را به اجرا درآوریم.
-آیا این مساله صرفا متوجه بخش خاصی از معلمان خواهد شد؟
طرح رتبه‌بندی برای معلمان دارای بیش از ۵ سال سابقه کار اجرا می‌شود و آنها متناسب با امتیازاتی که کسب کنند از افزایش حقوق بهره‌مند می‌شوند. به دلیل اینکه میزان درآمد معلمان با سایر کارکنان مقداری متفاوت است ما هر چه به ازای شایستگی پرداخت کنیم آنها آن را به حساب جبران فاصله پرداختی‌ها می‌گذارند . طرح رتبه‌بندی صرفا برای معلمان دارای مهارت، شایستگی و صلاحیت اجرا می‌شود و آنها از مزایای آن بهره‌مند می‌شوند.
-آیا شاخص‌های ارتقاء معلمان مشخص شده است؟
مطالعات این کار از قبل انجام و شاخص‌ها و ملاک‌ها مشخص شده البته در قالب دستورالعمل تنظیم نشده است. زمانی باید در قالب دستورالعمل تنظیم شود که منابع مالی مشخص شود، برای مثال باید بدانیم که سه هزار میلیارد تومان بودجه داریم و مطابق همان دستورالعمل را تنظیم کنیم به گونه‌ای که مطابق با منابع مالی افراد واجد شرایط، رتبه‌بندی و ارتقاء شوند.
در راستای تحقق سند تحول بنیادین قرار بود روزهای پنجشنبه در مدارس به آموزش‌های تربیتی و غیررسمی اختصاص پیدا کند اما عملا مدارس تعطیل شد. آیا این تعطیلی و تغییر رویکرد به نفع نظام آموزشی کشور بوده و دیدگاه شما در این خصوص چیست؟
من به عنوان یک فرهنگی که همواره نگران فرصت‌های تربیتی در مدارس هستم از این جهت که حجم برنامه‌های رسمی کاهش پیدا کرد، این امر را یک تصمیم مثبت می‌دانم، اما عملا با اجرای این برنامه یک ششم ظرفیت آموزشی تعطیل شد. بهتر بود با تعطیلی کلاس‌های درس همزمان برنامه‌های تربیتی مکمل آغاز و اجرا می‌شد به عبارتی دیگر مدارس را تعطیل نمی‌کردیم.
در زمان آغاز اجرای این طرح باید اعلام می‌شد که قرار است در این فرصت برای آموزش‌های غیررسمی اختصاص پیدا کند یعنی اگر قرار بود طی یک هفته به مدت ۶ ساعت به دانشآموزان آموزش‌هایی مانند ریاضی ارائه شود ۲ ساعت از این ساعت کسر و به آموزش مهارت‌های زندگی پرداخت شود زیرا این میزان برای آنها کفایت میکند. اکنون ما برای حل این مساله تلاش می‌کنیم تا بتوانیم فرصت‌هایی برای آموزش مهارت‌های اجتماعی، سبک زندگی، گفتوگو و … ایجاد کنیم. در واقع دانشآموزان باید این مهارت‌ها را در مدرسه تمیرین کنند و در این فضا به بازی، کارگروهی، حل تکالیف و … بپردازند.
-آیا برای اصلاح این مشکل برنامه‌هایی در نظر دارید؟
تعطیلی روزهای پنجشنبه یکی از ظرفیت‌هایی است که ما می‌خواهیم برای آموزش مهارت‌های پایه به دانشآموزان از آن استفاده کنیم البته نمی‌توانیم اجبار کنیم زیرا به شدت با مقاومت اجتماعی مواجه می‌شویم. وقتی یک روز تعطیل می‌شود نمی‌توان مجدد آن را بازگرداند بنابراین ما تصمیم داریم این کار را ابتدا آزادانه و دواطلبانه آغاز کنیم.
-در فاز نخست آغاز آموزش‌های مهارتی چه تعداد دانش‌آموز تحت پوشش قرار می‌گیرد؟
ما بنا داریم فاز نخست این برنامه را از ۱۵ اسفند سال ۱۳۹۶ در ۸ استان کشور آغاز کنیم. گروه هدف ما دانشآموزان متوسطه اول هستند که امیدواریم در فرصت باقی مانده از سال تحصیلی بتوانیم قدم‌هایی در این مسیر برداریم البته دوستان در این طرح پیشنهاد کردند از فرصت تابستان نیز آغاز کنیم که اگر اولیا از این طرح استقبال کنند ما بخش از این برنامه را در تابستان اجرا خواهیم کرد.
-در اجرای برنامه مهارت آموزی ارگان‌های دیگر نیز سهمی خواهند داشت؟
در بُعد تجهیزات، مقدورات آموزش‌و‌پرورش مناسب نیست و ما از سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کمک گرفته‌این و آنها وارد میدان شده‌اند.
-اجرای برنامه «مهارت‌آموزی» نیازمند چگونه امکاناتی است و آیا دانشآموزان در سراسر کشور به طور یکسان از ثمرات آن بهره‌مند می‌شوند؟
اجرای این طرح به فضا، امکانات و تجهیزات خاص نیاز ندارد. ما دوره‌های ۶ تا ۲۴ ساعت را برای مهارت آموزی در نظر گرفته‌ایم که اجرای آن با امکانات ساده نیز امکانپذیر است. تلاش ما بر این است در برنامه جدید، سازمان فنی و حرفه‌ای امکانات خود را به داخل مدارس بیاورد تا ما دانشآموزان را به آموزشگاه‌ها و فضای خارج مدرسه اعزام نکنیم . البته چندین جلسه برای امکان‌سنجی برگزار شده و هماهنگی‌های لازم صورت گرفته است امید است با پیش بینی‌های صورت گرفته با مشکل مواجه نشویم.
-آیا برگزاری دوره‌های مهارت‌آموزی برای دانشآموزان موثر خواهد بود؟
حتما چنین خواهد بود. ما در اجرای این برنامه دو هدف را دنبال می‌کنیم نخست اینکه دانشآموزان با مهارت‌های یدی (دستی) مانوس شوند و هدف دیگر این است دانشآموزان علاقه‌‌مند به حوزه اشتغال به این باور برسند که به غیر از آموزش در دوره‌های آموزش عالی راه‌های دیگری هم برای زندگی و تحصیل وجود دارد.به نظر بنده با اجرای این برنامه‌های مهارت‌آموزی این دو هدف مهم محقق می‌شود.
-در بحث سبک زندگی ایرانی- اسلامی که در سند تحول نیز به آن اشاره شده است، به جز یک درس سبک زندگی در پایه ششم، به لحاظ کمی و کیفی چه برنامه‌هایی اجرا شده و باید اجرا شود؟
در نظام آموزشی کشور آموزش‌های مهارت‌های مبتنی بر سبک زندگی ایرانی – اسلامی کم‌رنگ است. وقتی صحبت از مهارت‌های زندگی می‌شود این مهارت‌ها برخواسته از سبکی است که ما در کشورمان قائل به سبک زندگی ایرانی-اسلامی هستیم . در برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در بحث مهارت‌آموزی دوره‌هایی نیز برای این مساله پیش بینی کرده‌ایم البته شاید این برنامه برای مهر سال ۱۳۹۷ آغاز شود.
در کتاب‌های درسی موجود به مهارت‌های سبک زندگی ایرانی-اسلامی توجه شده است و دانشآموزان در کلاس‌های درس در مورد آن مطالعه و تمرین می‌کنند البته این میزان از نظر ما اندک است و باید سهم آن در سبد یادگیری دانشآموزان افزایش پیدا کند.
-در موضوع حذف آزمون از دوره ابتدایی نگران‌هایی وجود دارد که این یا این مساله ابلاغ نشود یا جنابعالی و ریاست جمهوری در برابر فشارهای وارده از ابلاغ آن منصرف شوید؟
من امیدوارم با دعای فعالان حوزه آموزش در این مسیر کم نیاوریم و بتوانیم این گام را در راه اصلاح نظام آموزشی برداریم. فشارهایی که وارد می‌شود، جنبه منفعتی ندارد و برخی واقعا نگران عاقبت این تصمیم هستند به ویژه در بخش استعدادهای درخشان نگران هستند که مبادا این تصمیم باعث کم‌توجهی به دانشآموزان دارای استعداد برتر شود زیرا معتقدند دانشآموزان جزو ذخایر و سرمایه کشور هستند، بنابراین فشارهای وارده به دلیل این گونه نگرانی‌ها است اما بنده چنین نگاه بدبینانه را قبول ندارم و نگران عاقبت این مصوبه نیستم ممکن است این مصوبه با کمی تعدیل مواجه شود اما حتما عملیاتی خواهد شد و ما به لطف خداوند آزمون‌های دوره ابتدایی، استفاده از کتاب‌های کمک درسی، کلاس‌های آمادگی برای آزمون و هر گونه کلاسی که روح دانشآموزان را آزرده کند و شخصیت آنها را هدف بگیرد حذف خواهیم کرد و فضا را در دوره ابتدایی و سپس در دوره‌های دیگر آموزشی-تربیتی خواهیم کرد.
-آیا تدارکات حذف آزمون در دوره متوسطه نیز پیش بینی شده است؟
برای حذف آزمون در دوره متوسطه بحث‌هایی مطرح شده است. اگر ما در دوره متوسطه اول بتوانیم طرح شهاب را خوب اجرا کنیم از مجموعه طرح شهال برای ورود استعدادهای درخشان در متوسطه دوم استفاده خواهیم کرد. از نظر بنده طرح شهاب نقایصی دارد اما این قابلیت را دارد که با رفع نقایص بتوانیم از آن بهره‌مند شویم . ما سه سال زمان داریم و این فرصت خوبی است و این در حالی است ما پنج سال تجربه اجرای آزمایشی طرح هشاب را داریم و این تجربه بسیار ارزشمند است.
اجرای طرح شهاب اقدام سختی نیست و انجام آن ممکن است ما می‌توانیم طرح شهاب را به نحوی سازمان‌دهی و اجرا کنیم که از داخل طرح شهاب، بدون برگزاری آزمون برای متوسطه دوم دانش‌آموزانی که دارای استعدادهای برتر هستند را شناسایی و آنها وارد متوسطه دوم شوند. البته این را با قطعیت نمی‌گویم اگر طرح شهاب به این مرحله رسید آزمون متوسطه دوم حذف می‌شود در غیر این صورت آزمون ورودی مدارس سمپاد پابرجا خواهد بود.
منبع: آنا
انتهای پیام/
